Inzicht in astigmatisme

Het is doorgaans een minder erge oogaandoening waar veel mensen tot op zekere hoogte last van hebben, vooral wie een bril draagt. De symptomen kunnen echter mild zijn en correctie van het zicht is niet altijd noodzakelijk.

Astigmatisme wordt vaak ingedeeld bij twee gerelateerde aandoeningen - bijziendheid (myopie) en verziendheid (hypermetropie) - die beide worden gedefinieerd onder ‘refractieafwijkingen’. Mensen met astigmatisme zijn naar alle waarschijnlijkheid ook verziend of bijziend.

Astigmatisme is meestal bij de geboorte al aanwezig, maar kan zich ook ontwikkelen na oogletsels of als een complicatie van een oogoperatie.

Soorten astigmatisme

Er zijn twee types astigmatisme:

Reguliere astigmatisme – het hoornvlies is in een richting meer gebogen. Dit is de meestvoorkomende van de twee types en kan worden behandeld met een gespecialiseerde bril of contactlenzen.

Irreguliere astigmatisme –het hoornvlies kan ongelijkmatig zijn en in een aantal richtingen zijn gebogen, of aan de onderkant steiler gebogen zijn. Dit type astigmatisme kan het resultaat zijn van oogletsel dat een litteken heeft veroorzaakt op het hoornvlies. Irreguliere astigmatisme kan worden gecorrigeerd met contactlenzen, maar niet met een bril.

Tekenen en symptomen : 

Symptomen kunnen zijn :

• Wazig of vervormd zicht van dichtbij en veraf
• Onduidelijk perifeer zicht
• Moeilijkheden bij het onderscheiden van bepaalde vormen en details
• Niet duidelijk kunnen zien tussen horizontale en verticale lijnen

Indien onbehandeld kan astigmatisme leiden tot :

• Hoofdpijn
• Oogvermoeidheid
• Problemen met lezen
• Vermoeidheid (moeheid), met name wanneer activiteiten voor langere perioden worden uitgevoerd, zoals computergebruik en lezen 

Hoe wordt astigmatisme veroorzaakt?

Astigmatisme wordt gewoonlijk veroorzaakt doordat het hoornvlies of de lens niet helemaal de juiste vorm heeft. De meeste mensen die lijden aan astigmatisme zijn ermee geboren, maar het is niet bekend waarom dit gebeurt. Om inzicht te krijgen in astigmatisme en de effecten ervan, is het belangrijk om te weten hoe het oog werkt.

De werking van uw oog: de basis

Er zijn vier hoofdelementen die het oog helpen functioneren. 

Het hoornvlies en de lens – deze bevinden zich aan de voorkant van het oog om te focussen op licht dat binnenkomt, vergelijkbaar met een cameralens. Dit stelt u in staat een beeld te vormen op het netvlies. 

Het netvlies – dit bevindt zich aan de achterkant van het oog en is een laag weefsel die licht en kleur aanvoelt. Het zet licht om in zenuwimpulsen en maakt een onderscheid tussen golflengten om kleur te interpreteren.

De oogzenuw – deze stuurt elektrische signalen van het netvlies naar de hersenen, waar deze worden ontcijferd en begrepen. 

Astigmatisme & het hoornvlies en de lens

Het hoornvlies bevindt zich aan de voorkant van het oog en is een dunne laag weefsel. Het helpt het oog te beschermen en focust, samen met de lens, binnenkomend licht op het netvlies om beelden scherper te maken. Dit gebeurt door het licht gelijkmatig te breken of te buigen om een duidelijk beeld van het object te geven.

Om correct te kunnen functioneren, moet het hoornvlies een reguliere kromming hebben, zoals een bol. Als u lijdt aan astigmatisme heeft het een irreguliere kromming, vergelijkbaar met de vorm van een rugbybal of de achterkant van een lepel.

Wat betekent dit? Lichtstralen die het irregulier gebogen hoornvlies raken, worden meer in de ene richting gebroken dat in de andere, waardoor deze niet kunnen focussen op de rechterzijde van het netvlies en een wazig of vervormd beeld ontstaat. Dit staat bekend als corneaal astigmatisme.

Als de lens een irreguliere vorm heeft, buigt het licht ook ongelijkmatig af en worden dezelfde problemen veroorzaakt als met corneaal astigmatisme. Dit wordt lenticulair astigmatisme genoemd.

Andere oorzaken

Astigmatisme kan ook worden veroorzaakt door : 

• Letsel aan het hoornvlies - zoals littekenvorming na een infectie.
• Oogchirurgie - operatie die leidt tot ongewenste veranderingen aan het hoornvlies.
• Keratoconus of Keratoglobus - het hoornvlies kan opzwellen, dunner worden of van vorm veranderen als gevolg van deze aandoening.

Hoe wordt astigmatisme gediagnosticeerd? 

Astigmatisme wordt doorgaans gediagnosticeerd tijdens routinematige oogtesten. Mensen met astigmatisme worden gewoonlijk geboren met de afwijking, maar de aandoening kan lange tijd niet-gediagnosticeerd blijven wanneer er geen regelmatige oogtesten worden uitgevoerd, 

Het is met name belangrijk dat kinderen regelmatig een oogtest ondergaan, omdat zij zich wellicht niet realiseren dat er een probleem is met het gezichtsvermogen. Als astigmatisme onbehandeld blijft, kan dit leiden tot een lui oog en kan het ook van invloed zijn op het vermogen van uw kind om te lezen en de aandacht erbij te houden op school. 

Oogtesten

De ogen van baby’s worden doorgaans onderzocht bij de geboorte, of binnen 72 uur om hen te onderzoeken op afwijkingen. De huisarts voert meestal na een week of zes een vervolgonderzoek uit.

Als uw kind mogelijk zichtproblemen heeft, zijn er drie soorten oogspecialisten naar wie u kunt worden doorverwezen: 

Orthoptist – een specialist in problemen met de ontwikkeling van oogbewegingen en zicht. Deze specialisten praktiseren doorgaans in plaatselijke gezondheidscentra en oogziekenhuizen. 

Oogarts – een arts die is gespecialiseerd in het stellen van een diagnose en de behandeling van oogaandoeningen. Deze artsen werken doorgaans op gespecialiseerde afdelingen in het ziekenhuis.

Als het zicht van uw kind normaal is, is het raadzaam elk jaar een oogcontrole te laten uitvoeren.
Volwassenen zouden om de twee jaar een oogtest  moeten laten uitvoeren, tenzij anders geadviseerd.

Astigmatisme-tests

Er zijn een aantal tests die kunnen worden uitgevoerd om te controleren op astigmatisme, maar de twee meest gebruikelijke zijn : 

 

• Test op gezichtsscherpte – hiermee wordt het vermogen van een persoon getest om te focussen op objecten op verschillende afstanden. Dit omvat meestal het lezen van letters op een ‘Snellenkaart’, waarbij elke lijn met letters kleiner is dan die daarboven.
• Keratometer-test – het keratometerapparaat meet de mate van corneaal astigmatisme. Dit apparaat kan meten hoe het hoornvlies het licht focust, maar ook onregelmatigheden van de kromming waarnemen.

Hoe wordt astigmatisme behandeld? 

De symptomen van astigmatisme kunnen mild zijn en soms is er geen behandeling nodig om uw gezichtsvermogen te corrigeren.

In gevallen waarbij het zicht aanzienlijk wordt aangetast door astigmatisme, kunnen corrigerende lenzen (brillenglazen of contactlenzen) of laserchirurgie worden gebruikt voor de behandeling, afhankelijk van het soort astigmatisme dat u heeft (regulier of irregulier).

Corrigerende glazen

Corrigerende lenzen, zoals brillenglazen of contactlenzen, compenseren de irreguliere kromming van het hoornvlies. De lichtstralen gaan door het glas/de lens en focussen zich op het juiste gebied op het netvlies om een scherpgesteld beeld te leveren. 

Zowel brillenglazen als contactlenzen kunnen efficiënt zijn voor de behandeling van astigmatisme en het soort corrigerende lens dat u kiest, is erg afhankelijk van uw persoonlijke voorkeur of het advies van uw optometrist. 

Als uw kind kiest voor contactlenzen (de meeste kinderen moeten hiervoor 12 jaar of ouder zijn), is het belangrijk dat uw kind weet hoe deze moeten worden gedragen en verzorgd.

Contactlenzen kunnen het risico op een ooginfectie verhogen en daarom is een goede hygiëne van de lenzen belangrijk, evenals het dagelijks opvolgen van de instructies.

Ooglaserchirurgie

Ooglaserchirurgie, of refractieve laserchirurgie, kan worden gebruikt om astigmatisme permanent te corrigeren, maar het wordt niet gezien als een essentiële medische behandeling en wordt niet altijd vergoed door uw ziektekostenverzekering. U moet hiervoor een gespecialiseerde oogkliniek bezoeken. 

De operatie begint met het verwijderen van de buitenste laag cellen van het hoornvlies. Daarna wordt een laser gebruikt om weefsel te verwijderen en zodoende de kromming van het hoornvlies te veranderen. Het hoornvlies heeft daarna tijd nodig om te genezen. De behandeling duurt 20 tot 30 minuten.

Uw specialist bespreekt doorgaans de voor- en nadelen van de verschillende technieken van laserchirurgie met u, waaronder de daaraan verbonden risico’s. Complicaties gerelateerd aan ooglaserchirurgie doen zich in minder dan 5% van de gevallen voor, maar het is en blijft een operatie en het kan belangrijk zijn om meer informatie te krijgen over de complicaties die kunnen optreden en waarom dit gebeurt.